کتاب کتاب شناسی تکفیر در طول تاریخ اسلام؛ افراد و فرقه ها و گروه هایی بوده اند که مخالفان خود از دیگر مذاهب و فرقه های اسلامی را تکفیر و با کوچک ترین عاملی آنان را از دین اسلام خارج کرده و حکم به وجوب قتل آنان می دادند. شروع این پدیده مخرب از خوارج آغاز شده و هم اکنون در دو قرن اخیر در وهابیان تندرو و جریان های سلفی تکفیری تجلی پیدا کرده است. این ها جریان هایی هستند که در مقابل امت اسلامی قرار گرفته اند و با استفاده از آیاتی که درباره کفار و مشرکان صدر اسلام و اقوام جاهلی نازل شده، مسلمانان را متهم به کفر و شرک می کنند و اعمال مسلمانان را مطابق اعمال کفار قلمداد می کنند. آن ها با داشتن افکاری خشن، باعث ایجاد اختلاف و تشتّت و درگیری میان مسلمانان شدند و استعمار را خشنود می کنند. این افکار جاهلی و ناپسند موجب شده که از همان ابتدای ظهور این افکار و اعتقادات، عالمان و اندیشمندان مسلمان به مقابله با این تفکرات بپردازند و با نوشتن رساله، کتاب و مقاله به نقد آراء و عقاید این گروه ها و دفاع از عقاید اصیل اسلامی بپردازند. با توجه به افزایش خطر افراط گرایی و تکفیر در دهه های اخیر، عرضه آثار ضد تکفیری، رشد قابل توجهی داشته است و ضرورت دارد اطلاع رسانی مناسب و شایسته ای از این آثار صورت گیرد. کتاب شناسی، به عنوان یکی از مناسب ترین مراجع در گردآوری، تنظیم و اشاعه منابع مکتوب در موضوعی خاص، جایگاه و ارزش ویژ ه ای در ارائه خدمات علمی دارد. رجوع به کتاب شناسی مشخص می کند که در چه زمینه هایی تحقیقات صورت گرفته و در چه زمینه هایی دچار کمبود پژوهش هستیم و به نوعی مسیر تحقیقات را معیّن می کند. نیز وجود کتاب شناسی در هر موضوعی، از هدر رفتن وقت پژوهش گران آن حوزه در جست وجوی منابع و آثار گذشته جلوگیری می کند. هم چنین نمایی از پژوهش گران حوز ه ای خاص را نشان می دهد. آثاری که در حوزه تکفیر نوشته شده را می توان در چند گروه تقسیم کرد: برخی از آثار تنها به بررسی سیر تاریخی تکفیر و تکفیرگرایی و نیز جریان های تکفیری پرداخته اند. این آثار بیشتر جنبه گزارشی دارند. گروهی دیگر، ضمن رد تکفیر افراد و گروه ها و دولت ها، آثار و عواقب اجتماعی و امنیتی این پدیده را در جامعه اسلامی بررسی کرده اند. آثاری که هدفشان نقد تکفیر است خود دو گونه هستند: برخی تنها در ردِّ تکفیر های اعتقادی است و بعضی در نقد و رد تکفیر های سیاسی و جهادی است. شایان ذکر است گروهی از تکفیر ی ها اهل تکفیر اعتقادی اند؛ به این معنا که مخالفانِ اعتقادی خود را تکفیر می کنند و حکم قتل آنان را می دهند. ابن تیمیه و پیروان وهابی او از این دسته اند. هم چنین گروهی از تکفیری ها سیاسی هستند و حکم به جهاد می دهند؛ یعنی معتقدند که هر حاکمی که طبق دستورهای الهی (حکم بما انزل الله) حکم نکند گرچه مدعی اسلام باشد کافر و طاغوت است و باید به او کفر ورزیده و با او جهاد و مبارزه شود. برخی سید قطب و گروه های جهادیِ مدعیِ پیروی او را از این دسته تکفیری ها می دانند. آخرین دسته از نوشته های تکفیری، آثاری هستند که در دفاع از تکفیر نوشته شده اند، که البته تعداد این ها نسبت به آثاری که در نقد تکفیر نوشته شده، خیلی کمتر است. این نوشتار، گزارشی از این تلاش های علمی است که در قالب کتاب شناسی تقدیم خوانندگان می شود. به منظور استفاده بهتر، آثار اندیشمندان مسلمان در چهار بخش کتاب ها، مقالات، پایان نامه ها و ویژه نامه ها معرفی می شوند. با بررسی های کتاب خانه ای و اینترنتی که صورت گرفت، 528 اثر شامل 235 کتاب، 240 مقاله و 49 پایان نامه و 4 ویژه نامه شناسایی شد. از مجموعه کتاب ها، 213 عنوان به زبان عربی و 22 عنوان به زبان فارسی هستند. هم چنین 195 مورد از مقاله ها به زبان عربی و 45 مورد به زبان فارسی هستند. درباره پایان نامه ها هم 23 عنوان عربی و 26 عنوان فارسی هستند. ویژه نامه های شناسایی شده همگی به زبان فارسی اند. بنابراین از مجموع 528 اثر معرفی شده، 431 عنوان به زبان عربی و 97 مورد به زبان فارسی هستند. گفتنی است مقاله ها معرفی شده در این گزارش، شامل مقالات نشریات و مقالات مجموعه مقاله ها به ویژه مجموعه مقاله های همایش های برگزار شده درباره تکفیر هستند. بیان برخی توضیحات درباره این پژوهش ضروری است: تلاش مجری بر این بوده که تمامی آثاری که در حوزه تکفیر در داخل و خارج منتشر شده شناسایی و معرفی شوند. از این رو با تجربه ده ساله در این عرصه و آشنایی با بانک ها و منابع اطلاعاتی در داخل و خارج، بررسی جامع و کاملی درباره تمامی منابع مکتوب در این موضوع صورت گرفت. ولی همیشه در کار های کتاب شناسی به جهت عدم وجود بانک های اطلاعاتی جامع، برخی منابع از نظر مجری دور می ماند، از این رو این احتمال هست که مجری نتوانسته مواردی را شناسایی کند. البته این احتمال بیشتر درباره پایان نامه های دانشگاهی و مقالات وجود دارد. خوش بختانه در حوزه کتاب، بانک های اطلاعاتی خوبی در داخل و خارج کشور موجود می باشد. گرچه ترور و خشونت و افراطی گری (در عربی با عناوین الارهاب و التطرف و الغلو) ارتباط زیادی با تکفیر دارد، ولی در این کتاب شناسی آثاری که مستقلاً درباره این موضوعات نوشته شده، معرفی نشده اند. از آن جا که تعداد این آثار زیاد است، نیازمند تدوین کتاب شناسی جداگانه ای است. برخی از منابع معرفی شده در این گزارش، بدون توصیف و چکیده هستند، زیرا بخشی از اطلاعات این گزارش از طریق بانک های اطلاعاتی کسب شده و برای مجری امکان دسترسی به نسخه فیزیکی آثار مقدور نبوده، لذا توصیفی برای این موارد نیامده است. چند مورد پایان نامه معرفی شده که در زمان تهیه این کتاب شناسی در حال انجام هستند. این موارد با ذکر عبارت "در حال تدوین (1393)" معرفی شده اند. با نظر ناظر محترم پروژه، آثاری که موضوع آن ها ملاک ها و مصادیق کفر بود نیز در این گزارش معرفی شده اند. نسخه های خطی و نیز روزنامه ها در دامنه بررسی نبوده اند. در این کتاب شناسی تنها منابع مکتوب معرفی شده و منابع صرفا دیجیتالی در دامنه بررسی نبوده و معرفی نشده اند.