چگونه درباره کتاب هایی که نخوانده ایم حرف بزنیم؟

کتاب چگونه درباره کتاب هایی که نخوانده ایم حرف بزنیم؟ هدف این اثر، مدح کتاب‌نخواندن یا آموزش راهکارهای تظاهر به مطالعه نیست؛ هرچند در عمل، می‌تواند به این کار نیز بیاید. هدف مؤلف، ارائۀ روایتی پست‌مدرن از کتاب‌خوانی است. این روایت می‌گوید کتاب‌هایی که نمی‌شناسید، تورق کرده‌اید، درباره‌شان شنیده‌اید یا حتی فراموش کرده‌اید نیز می‌توانند در زمرۀ آثاری باشند که بر زندگی شما و فهمتان از دنیای پیرامون اثر گذاشته‌اند. هر مؤلفی، درست پس از نگارش کتاب خود، می‌میرد تا هر کتاب‌خوانی، فراخور احوالات شخصی خود، برداشتی خاص از اثر او داشته باشد و با این برداشت، نیمه‌جانِ دوباره‌ای به اثر و مؤلف آن ببخشد در فضایی که کتاب‌خوانی یک فضیلت بی چون و چرا محسوب می‌شود، سخن گفتن از شیوه‌های «کتاب‌نخوانی» ساده نیست. اما هدف این اثر، مدح کتاب نخواندن یا آموزش راهکارهای تظاهر به مطالعه نیست؛ هرچند که در عمل می‌تواند به این کار نیز بیاید. بلکه هدف مؤلف، پی‌یر بایار، استاد دانشگاه «پاریس 8» که یکی از میراث‌داران دانشگاه سوربن سابق است، ارائۀ روایتی پست‌مدرن از کتاب‌خوانی است. این روایت می‌گوید تعریف «کتاب‌خوانی» به عنوان «مطالعۀ کامل و دقیق یک اثر و فهم منظور نویسنده» در اغلب موارد نه‌تنها مفید نیست، بلکه امکان‌پذیر هم نیست. کتاب‌هایی که نمی‌شناسید، تورق کرده‌اید، درباره‌شان شنیده‌اید یا حتی فراموش کرده‌اید نیز می‌توانند در زمرۀ آثاری باشند که بر زندگی شما و فهمتان از دنیای پیرامون اثر گذاشته‌اند. از متون ادبی، تاریخی یا علمیِ دوران‌ساز که بگذریم، شاید برخی متون اصلی دینی نیز نمونه‌ای شایان از این نوع اثر غیرمستقیم باشند: حتی کسانی‌که هیچ مواجهۀ مستقیمی با این متون نداشته‌اند، متأثر از ایده‌های آن‌ها هستند. در تحلیل بایار، رابطۀ کتاب‌ها با سایر نظام‌های فرهنگی‌ای سنجیده می‌شود که جایگاه نهایی محتوای اثر را در ضمیر شخصی و جمعی مردم تعیین می‌کنند: شایعاتی که پیرامون کتاب شکل می‌گیرند، ایده‌هایی که در میان مردم پراکنده می‌شوند و تعارض‌هایی که اثر برای خوانندگان مختلف خود پدید می‌آورد. او اصرار دارد که روابط میان ایده‌ها چه بسا مهم‌تر از اصل ایده‌ها هستند، تا آنجا که فهم جایگاه یک ایده در منظومۀ ایده‌های موجود، حتی بدون مطالعۀ کامل آن، می‌تواند تا حدی متناظر با مطالعۀ آن محسوب شود. فهرست: • فهرست کوتاه‌نوشت‌ها • مقدمۀ مترجم • سرآغاز • بخش اول: روش‌های نخواندن • بخش دوم: برخوردهای ادبی • بخش سوم: روش‌های رفتاری • ختم کلام