روش شناسی عقاید دینی

کتاب روش شناسی عقاید دینی ، فصل اول عنوان کلیات را بر پیشانی دارد و پس از بیان پاره‌‌ای نکات ناظر به معرفی تحقیق و بیان مفاهیم و مبادی تصوری بحث می‌پردازد، از جمله مفاهیمی که در این فصل معناکاوی می‌شوند عبارت‌اند از: مفهوم دین، اعتقاد، ایمان، علم، معرفت و یقین. فصل دوم با عنوان ماهیت عقاید دینی شروع می‌شود. این فصل ابتدا ملاک دینی بودن عقیده و گونه‌شناسی عقاید دینی را که 10 قسمت دارد، بر می‌رسد و بروندادهای روش‌شناختی آن‌ها را می‌کاود. سپس ویژگی‌های اساسی عقاید دینی، جایگاه و کارکرد آن و مؤلفه‌های اساسی عقاید را همراه با نتایج روش‌شناختی آنها دنبال می‌کند. از دیگر مباحث این فصل بازکاوی تمایز عقاید از معارف علمی، آموزه‌های تاریخی و تعالیم اخلاقی و فقهی دین است تا در پی آن بتوان تفاوت‌های روش‌شناختی این حوزه‌ها را بازشناخت. فصل سوم عهده‌دار زبان‌شناسی عقاید دینی است. در این فصل ویژگی‌های زبان‌شناختی مفاهیم و گزاره‌های اعتقادی به بحث گذاشته شده؛ آنگاه مسأله معناداری و معناشناسی این گزاره‌ها از دیدگاه مکاتب و اندیشمندان غربی و متفکران اسلامی به تفصیل بررسی و نقد و بروندادهای روش‌شناختی هر دیدگاه رصد شده است. سرانجام زبان حقیقی اندیشمندان مسلمان، آن‌سان که صدرالمتألهین تبیین کرده است، تنها راه‌گشای معناشناختی در این حوزه تلقی شده و نتایج روش‌شناختی آن واکاوی شده است. فصل چهارم، معرفت‌شناسی عقاید دینی را پی می‌گیرد از جمله مباحث این حوزه مسأله امکان معرفت در عقاید است. در این فصل، دیدگاه‌های معرفت‌گریز و معرفت‌گرا، به ویژه مبنای معرفت‌شناختی اندیشمندان مسلمان، همراه با بروندادهای روش شناختی هر یک بررسی شده است. سپس منابع و موانع معرفت اعتقادی، آرای گوناگون درباره معرفت مطلوب در عقاید و مقتضای روش‌شناختی آنها سنجش شده است. سرانجام بحثی از تحقیق‌پذیری و معیار صدق معارف اعتقادی و در نهایت مسأله ثبات و تحول عقاید دینی به میان آمده و سری هم به نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت زده شده است. و در همه این موارد، پیوسته چشم به نتایج روش‌شناختی آرای گوناگون در این عرصه‌ها دوخته شده است.